Friesland: het land van de elf steden, de terpen en de oude sieraden

di 20 juli 2021, 20.57 uur

LEEUWARDEN - Friesland en sieraden gingen altijd al samen. Zo was er bijvoorbeeld de schat van Wieuwerd. Deze grootste goudschat van Noord-Nederland zat boordevol ringen en hangers. De schat werd gevonden in een terp in Westergo. Opmerkelijk is dat de goudschat voorwerpen uit talloze jaren en plaatsen omvat, met onder meer hangertjes die in Constantinopel en Ravenna het levenslicht zagen. Het was het bewijs dat er in het Westergo van de zevende eeuw een elite moet hebben gewoond. Maar het bewijst ook dat Friezen altijd al een boontje hadden voor gouden sieraden.

Terpen als schatkamers van het oude Friesland

Waar de Egyptenaren hun piramides, graftomben en geheime kamers hebben, hebben de Friezen hun terpen. Het zijn kunstmatige heuvels om bij hoogwater een droge plek te hebben. In Friesland werden huisterpen al sinds de prehistorie gesticht, maar vanaf de zesde eeuw voor Christus zagen we ze vaker verschijnen. In Groningen en Friesland liggen er waarschijnlijk nog zo'n tweeduizend terpen. Ze worden ook wel eens de schatkamers van het oude Friesland genoemd.

De terpen leerden ons dat het oude Friesland tussen de Romeinse tijd en het jaar 1.000 een van de rijkste gebieden van Nederland moet zijn geweest. Nog steeds wordt er bij terpafgravingen goud gevonden. Het vertelt iets over de rijkdom en het aanzien dat bepaalde Friezen moeten hebben gehad. Zoals rijke dames en heren ook nu nog pronken met hun gouden sieraden, was dat vroeger niet anders.

Oude schatten in het Fries Museum

Een topstuk is bijvoorbeeld de fibula van Wijnaldum. Dit is een mantelspeld uit circa 600 na Christus. Het is het grootste ingelegde sieraad uit het vroegmiddeleeuwse Nederland. Het gebruikte almandijn blijkt uit India afkomstig te zijn. Ze moeten via oude handelsroutes – ook toen wist men al dat men veel geld kon verdienen met goud en sieraden – tot in Friesland zijn geraakt. En ze moeten bovenal uiterst zeldzaam zijn geweest. Het sieraad is van Friese makelij, maar het heeft ook duidelijk Frankische, Scandinavische en Britse invloeden. Op de kopplaat is een afbeelding van de god Odin te vinden, de alvader in de Noordse mythologie.

Dit alles doet vermoeden dat de fibula eigendom moet zijn geweest van iemand met een heel groot aanzien, mogelijk zelfs met een koninklijke status. De fibula van Wijnaldum is te bezichtigen in het Fries Museum te Leeuwarden, waar er nog talloze andere eeuwenoude sieraden en voorwerpen te vinden zijn.

De Friezen en hun sieraden

Hoewel Friesland zo'n rijke sieradengeschiedenis kent en er nog regelmatig eeuwenoude sieraden worden gevonden, is het land van de elf steden allesbehalve het land van de sieraden.

Volgens cijfers van het CBS (2020) telt Friesland namelijk één juwelierszaak per 15.471 inwoners. Hiermee laat het enkel Flevoland achter zich (één juwelierszaak per 15.748 inwoners) en doet het het beduidend minder goed dan het nationaal gemiddelde van één juwelierszaak per 12.021 inwoners.

Desondanks besloot Lucardi een winkel te openen in Leeuwarden, de hoofdstad van Fryslân. Je vindt deze juwelier te midden van de historische binnenstad en de verrassende boetiekjes. Het is een ideale stop voor wie houdt van zilver, goud en veel blingbling.