Uitbreiding Sonac: raad moet kiezen voor omwonenden of multinational

wo 29 november 2023, 13.35 regionaal

BURGUM - De gemeenteraad van Tytsjerksteradiel staat voor de keuze. Het Amerikaanse multinational Darling Ingredients (lees: Sonac) flink laten uitbreiden met 25 meter hoge biovergisters of luisteren naar honderden bezorgde inwoners van Burgum en Sumar.

Op het gemeentehuis van Burgum werd dinsdagavond een informatie-bijeenkomst gehouden over de kwestie. De publiekshal was te klein om iedereen te herbergen. Een deel van de mensen moest de bijeenkomst volgen via een scherm in de raadszaal. Onder de aanwezigen waren niet alleen bezorgde mensen maar ook raadsleden, Statenleden en medewerkers van de fabriek.

Burgemeester Jeroen Gebben liep bij zijn binnenkomst direct naar Sonac-directeur Richard Dijkstra en gaf hem als eerste de hand. Alle aanwezigen konden al voordat de avond begon, aanschouwen hoe de gemeente in de wedstrijd staat. In de pauze bevestigde Gebben dat hij Dijkstra goed kent (en alle ondernemers de hand schudt).

Alles ademt al maanden dat PvdA/GroenLinks-wethouder Berber van Zandbergen wil dat Sonac gaat uitbreiden met drie biovergisters die zij een 'groengasinstallatie' noemt. Haar partij GroenLinks stemde in 2017 nog tegen de komst van een vergister bij de Centrale maar nu Van Zandbergen zelf op het pluche zit, ziet ze alles anders. Ook het CDA weegt tot op heden de belangen van de multinational zwaarder dan die van de inwoners van de gemeente.

Er zat dinsdagavond echter een kink in de kabel. De gemeente stond tegenover een zaal vol met mensen, veel bezorgde mensen. Voor hen is de maat vol.

Geen hernieuwbare energie

Brigitta Scheepsma wees de raad als eerste inspreker op het feit dat de door de gemeente genoemde 'groengasinstallatie' bloedrood is. Er wordt slachtafval verwerkt om groen gas te gaan realiseren. "Dit is geen hernieuwbare energie". Daarom draagt de vergister ook niet bij aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelen.

Welk belang dient de raad?

Volgens Scheepsma is de bedrijfslocatie bovendien helemaal niet geschikt binnen de bewoonbare wereld. "De tiende productielijn hoort hier niet thuis". Er zijn bedenkingen over de duurzaamheid, de locatie en de veiligheid. Ze roept de raad op om op te komen voor de belangen van de inwoners.

Mest in vergister?

Jellie Herder van Biovergistervrij Burgum en Sumar wees de raad onder andere op het feit dat het verwerken van andere grondstoffen dan slachtafval in strijd is met de huidige regels. Sonac is echter van plan om ook huishoudelijke en bedrijfsafvalstoffen te verwerken zoals mest. "En dit terwijl in de MER staat dat er geen mest wordt vergist? Hoe zit dit?"

Bomen weg voor silo's van 24 meter hoog

Als een bestaand bedrijf mag Sonac slachtbijproducten verwerken maar "als Sonac andere slachtbijproducten mag verwerken dan is dat een onbegrijpelijke verruiming, als u dit toestaat dan is het hek van de dam..." Herder ziet heel veel afwijkingen van het bestemmingsplan. Zo moet een groot deel van de bomen gekapt worden en wordt er veel hoger en meer gebouwd dan toegestaan.

"U als raad moet een eigen afweging maken of het vanuit een goede ruimtelijke ordening wenselijk is om af te wijken van het bestemmingsplan. U kunt bijvoorbeeld de bouwhoogte of groenvoorziening doorslaggevend vinden om de verklaring van geen bedenkingen te weigeren". Ook het betoog van Herder kreeg een warm applaus van vrijwel alle aanwezigen.

Helemaal niemand klapte toen Anco van der Vliet zijn laatste woorden sprak. Hij deed dat namens de ondernemersclub Burgum 2040. Zijn voorstel was om te gaan 'thee drinken' met de directeur van Sonac om te kijken of het mogelijk is om de stankoverlast te verminderen. Saillant detail: CDA raadslid Age Kramer maakte tot dinsdag onderdeel uit van deze werkgroep. Ook de projectleider van FC Burgum, Jaap van Bruggen, is één van de werkgroepleden. Sonac is op zijn beurt weer hoofdsponsor van deze voetbalclub.

Vragen bij dorpsbelang Sumar

Dorpsbelang Sumar zit vooral met veel vragen en heeft daardoor nog geen mening kunnen vormen over de mogelijke bouw van de biovergisters bij Sonac. Mevrouw Jacobson wil bijvoorbeeld weten of de fabriek meer stankoverlast gaat veroorzaken. Ook wil dorpsbelang weten of er onderzoek is gedaan naar de gevaarlijke stoffen die opgeslagen en verplaatst worden (in de bewoonde omgeving).

Richine van der Hoek van Dorpsbelang Burgum drukte de raadsleden op het hart om 'bij twijfel niet over te steken'. Er is teveel onduidelijkheid en onrust uit de samenleving. Het verbaasde haar bovendien dat de gemeente en provincie de inwoners niet eerder dan september bij de plannen hebben betrokken. Terwijl de raadsleden allemaal op de hoogte waren, werden de inwoners niet ingelicht door de gemeente. Ook heeft de gemeente geen antwoord gegeven op de vragen die in september door Dorpsbelang Burgum zijn gesteld.

'Geheime deal' was openbaar

Ambtenaar Jan Sijtsma legde de mensen uit dat de inmiddels alom bekende 'geheime deal' helemaal niet geheim was. Ergens in 2013 werd de bestuursovereenkomst namelijk op de gemeentelijke site bekendgemaakt via een besluitenlijst van het college van B&W. Hij bevestigt dat 'het stuk' achter een slotje bij de raadstukken werd geplaatst waardoor alleen raadsleden het stuk konden lezen.

De bijeenkomst zorgde onder het aanwezige publiek voor nog meer onrust en vragen. In de afgelopen maanden ervaren direct omwonenden meer stankoverlast dan voorheen en met een uitbreiding van de fabriek zal dat in elk geval niet minder worden.

Sonac wil goede buur zijn

Directeur Richard Dijkstra van Sonac beloofde dat ze hard werken om de stankoverlast te verminderen maar dat dat tot op heden niet is gelukt. Hij kan bovendien geen garantie geven dat de overlast minder zal worden. Dijkstra gaf aan dat hij een 'goede buur' wil zijn maar toch fors wil gaan uitbreiden.

FUMO werkt met modellen

Een medewerker van de FUMO informeerde het publiek over de vergunningsaanvraag en hoe de FUMO werkt. Hij liet weten dat zij vooral werken met modellen. Ook qua geluidsoverlast wordt er vaak niet echt gemeten maar met de modellen gewerkt.

Wat er verder exact de vergisters ingaat, controleert de FUMO aan de hand van de administratie van Sonac. Er bestaat een lijst van stoffen dat mag worden verwerkt. "Je kan niet zomaar andere stoffen of hoeveelheden gaan verwerken. Dan heb je een nieuwe vergunning nodig. We kunnen controleren of dat ook allemaal wordt nageleefd omdat er gewoon een administratie moet worden bijgehouden van wat er binnenkomt. Het is voor onze toezichthouders heel makkelijk om dat te checken." aldus de FUMO.

Het college van B&W wil dat de gemeenteraad op 14 december 2023 een besluit neemt. Op 7 december is het nog een keer mogelijk om in te kunnen spreken. Als de raad 'tegenstemt' dan is het gehele plan van de baan. Eerder stemde de gemeenteraad van Tytsjerksteradiel tegen de komst van vergelijkbare biovergisters bij de centrale bij Noardburgum.

Bekijk hier de gehele bijeenkomst

FOTONIEUWS